Bão Bualoi đổ bộ vào khu vực Nghệ An và Hà Tĩnh vào sáng sớm ngày 29/9/2025, gây thiệt hại nặng nề ở khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ Việt Nam. Theo thống kê sơ bộ của Cục Quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai, tính đến 17 giờ ngày 02/10, ảnh hưởng bão đã khiến 49 người thiệt mạng, 16 người mất tích, 153 người bị thương; thiệt hại kinh tế tại một số tỉnh là 12.799 tỷ đồng. Ảnh hưởng của hoàn lưu bão đã gây ra các đợt mưa lớn trên diện rộng, có nơi lên đến 600mm, gây ra các đợt ngập lịch sử ở nhiều tỉnh thành.
Công nghệ SAR, với khả năng thu thập thông tin bề mặt trái đất trong điều kiện có mây, mưa, cả ngày lẫn đêm trở nên hữu ích để giám sát ngập lụt do bão, lũ, hoặc mưa lớn gây ra, từ đó có các biện pháp ứng phó phù hợp, như: lựa chọn phương án di chuyển an toàn, cứu hộ cứu nạn, cứu trợ trong thiên tai.
Dữ liệu ảnh SAR Sentinel-1 cung cấp miễn phí bởi Cơ quan Vũ trụ châu Âu, có độ phân giải 10m, tần suất chụp lặp là 12 ngày (kết hợp quỹ đạo lên tới 3 ngày), chụp khu vực từ Hà Tĩnh đến Hà Giang lúc 5:21 phút ngày 02/10/2025, cung cấp thông tin khu vực bị ngập lụt tại thời điểm chụp ảnh do ảnh hưởng của hoàn lưu bão Bualoi (Hình 1). Dữ liệu ảnh được tiền xử lý, sau đó mặt nước được chiết tách và loại bỏ lẫn do bóng địa hình. Lớp mặt nước thường xuyên được tổng hợp từ dữ liệu OSM, dữ liệu JRC, có chỉnh sửa bổ sung. Chồng xếp lớp 2 dữ liệu này để thu được khu vực bị ngập lụt. Các bước xử lý được thực hiện trên phần mềm miễn phí SNAP và QGIS.
Kết quả xác định vùng ngập chưa qua kiểm chứng thực địa, có giá trị tham khảo.
 |
 |
| (a) | (b) |
Hình 1. Dải ảnh Sentinel-1 (a) ngày 19/09/2025), (b) ngày 02/10/2025 (Nguồn: https://dataspace.copernicus.eu/).
Trên ảnh tổ hợp màu Sentinel-1, mặt nước có màu tối. Trên ảnh chụp ngày 02/10/2025, khu vực phía đông Nghệ An, Thanh Hóa… có màu tối hơn hẳn so với ảnh chụp ngày 19/9/2025. Đây là các khu vực bị ngập lụt.
 |
 |
 |
| (a) | (b) | (c) |
Hình 2. Ảnh Sentinel-1 khu vực Thanh Hóa – Nghệ An (a) ngày 19/09/2025, (b) ngày 02/10/2025, và (c) sơ đồ vùng ngập lụt. Tại Nghệ An, vùng ngập trải dài dọc sông Lam, sông Ngàn Sâu, sông Cả. Tại Thanh Hóa, ngập lụt trên diện rộng ở hầu khắp các xã ở phía đông như Tế Nông, Minh Khôi, Nông Cống, Trường Minh, Thắng Thọ,… Theo kết quả phân tích ảnh, diện tích ngập tại tỉnh Nghệ An là 58.511 ha, tại Thanh Hóa là 60.612 ha.
 |
 |
| (a) | (b) |
(c)
Hình 3. Ảnh Sentinel-1 khu vực Hà Nội (a) ngày 19/9/2025, (b) ngày 02/10/2025, và (c) sơ đồ vùng ngập lụt. Phía Nam và Tây Hà Nội, và khu vực bãi bồi tả ngạn sông Hồng bị ngập khá nhiều.
 |
 |
| (a) | (b) |
(c)
Hình 4. Ảnh Sentinel-1 khu vực thành phố Tuyên Quang (a) ngày 19/09/2025, (b) ngày 02/10/2025 (b), và (c) sơ đồ vùng ngập lụt. Đây là một trong các địa phương trải qua đợt ngập lụt lịch sử.
Từ ảnh SAR Sentinel-1 có thể xác định khu vực đồng ruộng, đất trống bị ngập lụt ở phạm vi rộng khá hiệu quả, song chưa khả thi để chiết tách khu vực dân cư bị ngập do đặc trưng thu nhận tín hiệu của công nghệ SAR và giới hạn về độ phân giải. Bên cạnh đó, bóng địa hình có thể bị nhận dạng sai thành mặt nước. Theo thống kê từ kết quả phân tích ảnh, trong khu vực chụp ảnh, các tỉnh/ thành có diện tích ngập nhiều nhất là: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Nội, Phú Thọ, Bắc Ninh, và Hà Tĩnh.
Hình 5: Bản đồ vùng ngập do ảnh hưởng của bão số 10 Bualoi ngày 02/10/2025 được xử lý bởi đội ngũ của VEGACOSMOS phối hợp cùng VSGA.
Mặt nước ngập được chiết tách có thể được sử dụng để ước tính nhanh độ sâu ngập một cách tương đối bằng cách áp dụng mô hình tính độ sâu ngập FwDET (mã mở, miễn phí). Tham khảo bản đồ ước tính độ sâu ngập lụt TẠI ĐÂY (Để có thông tin độ sâu ngập chính xác, cần sử dụng các mô hình thủy văn hoặc phân tích chuyên sâu.)
Bản đồ vùng ngập lụt cung cấp thông tin về khu vực bị ngập lụt tại thời điểm chụp ảnh, giúp người dân địa phương nắm được hiện trạng ngập lụt, từ đó có các biện pháp ứng phó phù hợp, như: lựa chọn phương án di chuyển an toàn, tránh các điểm ngập sâu; hỗ trợ bà con ở các khu vực ngập sâu hoặc bị cô lập; đồng thời hỗ trợ thông tin cho các cơ quan chức năng trong công tác quy hoạch, phòng ngừa và ứng phó khẩn cấp khi ngập lụt xảy ra; đồng thời phục vụ đánh giá mức độ thiệt hại, hỗ trợ dân sinh, cũng như triển khai hiệu quả các hoạt động tái thiết sau thiên tai.
Với độ phân giải không gian 10m, dữ liệu Sentinel-1 hữu ích trong giám sát ngập lụt quy mô rộng. Trong trường hợp cần giám sát chi tiết ở quy mô địa phương, hoặc giám sát với tần suất liên tục và chủ động về thời điểm giám sát, có thể sử dụng dữ liệu SAR thương mại độ phân giải cao và tần suất chụp lặp cao. Với xu hướng tần suất chụp ảnh và độ phân giải ảnh SAR ngày càng được nâng cao, khả năng ứng dụng công nghệ này để giám sát ngập lụt sẽ ngày càng thiết thực.
Nguồn: VEGACOSMOS